Jaką darowiznę można otrzymać bez podatku w 2024 roku?

Darowizny są to świadczenia majątkowe, które jedna osoba przekazuje drugiej bez żądania jakiegokolwiek wynagrodzenia w zamian. Mogą one przyjmować różne formy, takie jak pieniądze, nieruchomości, przedmioty wartościowe czy inne składowe majątku. W 2024 roku wprowadzono zmiany w zasadach dotyczących podatku od spadków i darowizn, z korzyścią dla obdarowanych i spadkobierców. Łatwiej będzie uniknąć wspomnianego podatku, w porównaniu do lat minionych. W połowie 2023 roku zwiększono bowiem kwoty wolne od podatku, dzięki czemu osoby otrzymujące spadki i darowizny mogą korzystać z ulg podatkowych.

Nowe limity opodatkowania nabycia majątku w 2024

W roku 2024, nabycie majątku będzie podlegać opodatkowaniu, jeśli czysta wartość przekroczy określone limity (obowiązują one od 1 lipca 2023 roku – Dz.U. 2023 poz. 1059):

• 36 120 zł dla osób zaliczanych do pierwszej grupy podatkowej (poprzednio 10 434 zł),
• 27 090 zł dla osób zaliczanych do drugiej grupy (poprzednio 7 878 zł),
• 5 733 zł dla osób zaliczanych do trzeciej grupy (poprzednio 5 308 zł).

Przy czym:

• grupa I obejmuje małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów
• grupa II obejmuje zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych
• grupa III obejmuje innych nabywców

Na nowych przepisach podatkowych zyskują przede wszystkim osoby, które otrzymały darowiznę od lub spadek od członka swojej rodziny, bez względu na stopień pokrewieństwa. Jeśli wartość przekazanego majątku mieści się w ustalonym limicie kwoty wolnej, nabywca nie będzie zobowiązany do uiszczenia podatku ani zgłaszania nabycia do urzędu skarbowego.

Czy darowizny trzeba sumować?

W przypadku darowizn wielokrotnych, procedura staje się nieco bardziej skomplikowana. Aby ustalić, czy przekroczono limit darowizn otrzymanych od tej samej osoby, konieczne jest zsumowanie wartości nabytych dóbr od tego samego darczyńcy w danym roku oraz w okresie pięciu lat. Osoba, która otrzymuje darowiznę w 2024 roku, musi uwzględnić wartość otrzymanych dóbr od tego samego darczyńcy od 2019 roku (czyli pięć lat wcześniej). Zaleca się staranne dokumentowanie otrzymanych darowizn, nawet jeśli ich wartość nie przekroczyła limitu, ponieważ w przyszłości może okazać się, że limit zostanie przekroczony. Wówczas konieczne będzie zgłoszenie darowizny do urzędu i uiszczenie odpowiedniego podatku.

Natomiast nie sumuje się darowizn otrzymanych od wielu różnych osób, nawet jeśli należą one do tej samej grupy podatkowej. Na przykład, małżonkowie otrzymujący prezenty na ślub od różnych krewnych nie mają obowiązku odprowadzania podatku, jeśli wartość poszczególnych darowizn mieści się w limicie. Jednakże, jeśli którakolwiek z pojedynczych darowizn przekroczy ustalony limit, należy ją zgłosić i uiścić odpowiedni podatek. Przykładowo, wyjątkowo hojny gość z grupy III przekazuje w prezencie państwu młodym 8000 zł, a więc kwotę przekraczającą 5733 zł, która jest limitem. Zgodnie z prawem, od takiej darowizny należy odprowadzić podatek.

Zmiany w skalach podatkowych

Art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn określa skalę, według której płaci się podatek. Od 30 czerwca 2023 roku wprowadzono nowe progi podatkowe dla podatku od spadków i darowizn, ustalone zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 28 czerwca 2023 roku w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz.U. 2023 poz. 1226).

Wygląda to następująco:

• grupa I – do wysokości 11 833 zł wartości spadku lub darowizny, podatek wynosi 3% tej kwoty. Gdy wartość spadku lub darowizny mieści się w przedziale między 11 833 zł a 23 665 zł, wartość podatku to 355 zł + 5% nadwyżki od 11 833 zł. Od kwoty przekraczającej 23 665 zł podatek wyniesie natomiast 946,60 zł + 7% nadwyżki od 23 665 zł.
• grupa II – do kwoty 11 833 zł wartości spadku lub darowizny, podatek wynosi 7%. Gdy wartość spadku lub darowizny mieści się w przedziale od 11 833 zł do 23 665 zł, trzeba będzie zapłacić 828,40 zł podatku + nadwyżkę wartości 9% od kwoty przekraczającej 11 833 zł. W sytuacji, gdy wartość spadku lub darowizny będzie większa niż 23 665 zł, podatek zostanie naliczony na kwotę 1893,3 zł + 2 % od nadwyżki ponad 23 665 zł.
• grupa III – do kwoty 11 833 zł wartości spadku lub darowizny, podatek wynosi 12%. Powyżej tej kwoty, ale w przedziale do 23 665 zł kwota podatku wyniesie 1420 + 16% nadwyżki od 11 833 zł. Powyżej wartości 23 665 zł, podatek wyniesie 3313,20 zł + 20% nadwyżki ponad 23 665 zł.

Grupa zerowa, czyli kto może być całkowicie zwolniony z podatku od darowizny?

Prawo podatkowe przewiduje również tzw. zerową grupę podatkową. Stanowi ona szczególną kategorię osób, które mogą uniknąć opodatkowania darowizn, niezależnie od ich wartości, pod warunkiem zgłoszenia nabycia darowizny do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy od jej otrzymania i pod warunkiem, że darowizna została przekazana na rachunek płatniczy, rachunek inny niż płatniczy lub przekazem pocztowym. Nie może być to gotówka do ręki. Zerowa grupa podatkowa obejmuje małżonków, zstępnych, czyli dzieci i wnuki, wstępnych, czyli rodziców i dziadków, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Przepisy dotyczące funkcjonowania zerowej grupy podatkowej zostały szczegółowo określone w ustawie o podatku od spadków i darowizn.